The Kitchen Dance- A House Trance Vocabulary
Katerina Foti – The Black Matter Productions
Katla, topla, üst üste koy, alt alta diz, kapakları kapa, kapakları kapamayı unutma, sil, düzelt, ıslat, dua et, dua etmeyi unutma, toz al, sineği öldür, kendini serinlet, kapakları tak, kapakları çıkar, karıştır, ütüle, sık, kurula, durula, doğra, pişir, sakla, saklama kaplarını unutma, dök, bırakma, boşalt, terini sil, doldur, dua et, dua etmeyi unutma. Geçmiş burada. Göster, durdur, çevir, çitile, gelecek burada, sen buradasın. Hatırla, unutma, Unutmayı unutma, durma, daha çok iş var yapılacak. Entropiyi hatırla. Kendi haline bırakma, tut, düzelt, topla. Şimdi burada, düzenle, kaldır, sil, çevir, döndür, durdur. Hepsini yap. Hepsini yap, devam et, her şeyi unutuncaya kadar. Her şeyi hatırlayıncaya kadar.
The Kitchen Dance- A House Trance Vocabulary’ yi izlediğinizde gördüğünüz şey tam da yukarıdaki paragraf gibi kaotik, hipnotik, bunaltan ve büyüleyen bir seyirlik. Ev içi emek günümüzde hala görünmez, küçümsenen ve değersizleştirilen bir kavram olarak güncelliğini korurken Yunanistan’dan gelip İstanbul seyircisiyle buluşan The Kitchen Dance performansı bu görünmez emeği merkeze alıp, kadının ev içinde kendi içine nasıl hapsolduğunu sahnede derinlemesine araştırıyor.
Sahne bir mutfak. Mutfakta bir kadın; bir ütü masası, saklama kapları, bir ütü, elbiseler, bir pazar arabası, paspas, süpürge, kovalar, danteller, bir ikona, bir aile fotoğrafı, fısfıslar, toz bezleri, bulaşık eldivenleri gibi gündelik nesneler aracılığıyla bu görünmez emeğin taşıyıcısı oluyor.
Katerina Foti, mutfağı ve mutfakta var olan kadın temsilini evrenin merkezine alarak izleyiciyi bu bitmeyen hipnozun bir parçası olmaya davet ediyor. Sahnede hiçbir söz yok, sadece beden ve sesler var. Oyuncunun her hareketi, her devinimi, seslerden ve nesnelerden aldığı her itki kelimelerin ötesine geçerek izleyiciye ulaşmayı başarıyor. Burada Katerina Foti’nin bir enstrüman olarak bedenine ve bedeni üzerinden hem sahneye hem de hikâyeye ne kadar hâkim bir sanatçı olduğunu da görmüş oluyorsunuz.
Kaiti’nin beden itkileri, sahnede yaratılan evrenle ve uzamla kurduğu tek ve en kuvvetli ilişki biçimi. Duyuyor, görüyor, bakıyor, anlamaya çalışıyor. Kafası karışıyor. Terliyor, yoruluyor, hatırlıyor, korkuyor arada sanki yukarılardan bir yerlerden gizli bir emir gelmişçesine istavroz çıkarıyor. Tanrı da onun mutfakta kalmasını istiyor gibi.
Oyuncunun bedeni, yalnızca fiziksel olarak değil, duygusal ve metaforik olarak da sahneyi dolduruyor. Kafasını bir göz, bir maske gibi kullanarak tehditlerin kaynağını arıyor. Süpürgeyle kendini neyden olduğunu bile bilmediği bir tehlikeden koruma çabası, sürekli bir savunma hali içinde olması, onun içsel karmaşasını derinleştiriyor.
Sahnede var olan mutfak nesneleri, aletleri ve sesler oyun kişisi için sürekli bir tetikte olma hali yaratıyor. Sürekli tetikte olmak ve yapılacak işlerin sonsuza dek uzaması ise beraberinde yorgunluğu, anlam kaymasını ve uyuşmayı ve bir trans halini getiriyor.
Oyunun sesleri ve müziği ise bu atmosferin güçlenmesine çok doğru bir biçimde hizmet ediyor. Tekrara dayalı bir ritmin üzerine kurulu olan sesler kadının kafasını daha da karıştırıyor. Sürekli iş yapmaktan bitkin düşen bu beden ve zihin için bitmeyen bir uyaran olan sesler durmaya, dinlenmeye izin vermedikleri gibi nerede ve kim olduğunu unutana kadar onu yormaya, korkutmaya ve ondan talep etmeye devam ediyorlar. Bir su sesi duyuyor oyuncu. Bu sesin mutfak borularından mı geldiğini yoksa doğmak üzere olan bebeğinin habercisi mi olduğunu bile anlamakta zorlandığı bir kafa karışıklığı yaşıyor. Kaiti, tüm bunların ortasında arada kendi ile temas kurmak, kendine destek olmak adına belki de bedeninde ağrıyan yerleri yokluyor, tansiyonuna bakıyor, iyi ve devam edebilir olduğundan emin olmaya, var olduğunu kendine çaresizce hatırlatmaya çalışıyor sanki.
Bu bitmek bilmeyen döngünün sonuna doğru tepede bir süredir yanan ışık teklemeye, sahne kararmaya ve müzik doğu ezgilerini hatırlatan bir ritme dönmeye başlıyor. Kaiti’yi belki de ilk kez aynı anda kızgın ve neşeli görüyoruz. Saklama kaplarını fırlatıyor ve bir dansa başlıyor. Bu da seyircide bir özgürleşme hissi yaratıyor. Bu an, onun içsel bir uyanışı, kendi bedeninde bulduğu bir özgürlük olarak karşımıza çıkıyor. Ancak bu özgürleşme geçici, çünkü sürekli geri çekiliyor, sürekli yeniden ev işlerinin devinimiyle boğuşmaya dönüyor. Kadının bedensel hareketleri, boğucu bir gerçekliğin içindeki küçük anlık kaçışlar olarak sahnede yankılanırken bu döngünün hiç bitmeyeceğini bilerek ayrılıyoruz Kaiti’nin mutfağından.
Pınar Arabacı
The Kitchen Dance
- A House Trance Vocabulary
Katerina Foti – The Black Matter Productions
Fold, gather, stack on top, line up below, close the lids, don’t forget to close the lids. Wipe, fix, wet, pray, don’t forget to pray. Dust, kill the fly, cool yourself, attach the lids, remove the lids. Stir, iron, squeeze, dry, rinse, chop, cook, store, don’t forget the containers. Spill, don’t leave, empty, wipe your sweat, fill, pray, don’t forget to pray. The past is here. Show, stop, turn, scrub. The future is here, you are here. Remember, don’t forget. Don’t forget to forget. Keep going, there’s more work to be done. Remember the entropy. Don’t let it go, hold, fix, gather. Right here, right now, organize, lift, wipe, turn, spin, stop. Do it all. Do it all, keep going, until you forget everything. Until you remember everything.
When you watch “The Kitchen Dance - A House Trance Vocabulary”, what you witness is exactly like the paragraph above: chaotic, hypnotic, overwhelming, and mesmerizing. While domestic labor remains invisible, underestimated, and devalued in today's world, “The Kitchen Dance”, a performance from Greece that meets the Istanbul audience, focuses on this invisible labor and deeply explores how a woman becomes trapped within herself inside the home.
The stage is a kitchen. In the kitchen, a woman is surrounded by everyday objects like an ironing board, storage containers, an iron, clothes, a shopping cart, a mop, a broom, buckets, lace, an icon, a family photo, spray bottles, cleaning cloths, and rubber gloves. Through these objects, she becomes the bearer of this invisible labor.
Katerina Foti places the kitchen and the representation of women within the kitchen at the center of the universe, inviting the audience to become part of this endless trance. There are no words on stage, only body and sound. Every movement, every gesture she makes, every impulse she receives from the sounds and objects transcends words, reaching the audience on a deeper level. Here, you witness how Katerina Foti masterfully commands both the stage and the story through her body, using it as an instrument.
Kaiti’s bodily impulses form the strongest and most direct connection with the universe and space created on stage. She hears, sees, observes, and tries to understand. She becomes confused. She sweats, tires, remembers, fears, and at times crosses herself, as if following a secret command from somewhere above. It’s as if God also wants her to stay in the kitchen.
The performer’s body fills the stage not only physically, but also emotionally and metaphorically. She uses her head like an eye or a mask, searching for the source of threats. Her attempt to protect herself with a broom from an unknown danger, always in a state of defense, deepens her inner turmoil. The kitchen objects, tools, and sounds on stage create a constant sense of alertness for the character. This perpetual state of vigilance, along with the endless tasks to be done, leads to exhaustion, disorientation, numbness, and ultimately, a trance-like state.
The sounds and the music used in the play serve to enhance this atmosphere in a very precise way. Built on a repetitive rhythm, the sounds further confuse the woman. For this body and mind, already exhausted from endless work, the continuous stimuli do not allow for rest or pause; instead, they keep tiring, frightening, and demanding from her until she forgets where and who she is. At one point, the performer hears the sound of water. She becomes confused, unsure whether the sound is coming from the kitchen pipes or if it signals the impending birth of her baby. Amidst all of this, Kaiti occasionally touches her body, checking for pain, monitoring her blood pressure, desperately trying to remind herself that she exists and is well enough to keep going.
Towards the end of this endless cycle, the light above starts flickering, the stage darkens, and the music shifts to a rhythm reminiscent of Eastern melodies. For perhaps the first time, we see Kaiti both angry and joyful at the same time. She throws the storage containers and begins to dance, creating a sense of liberation for the audience. This moment represents an internal awakening, a freedom she discovers within her own body.
However, this freedom is temporary, as she constantly pulls back, returning to the endless cycle of domestic chores. When we leave Kaiti's kitchen, we understand that her bodily movements are small, fleeting escapes within a suffocating reality, and the cycle will never truly end.
Pınar Arabacı